Armoratia vel Raphanus maior, Meeretich
Marcin Siennik, Zielnik, Księgi pierwsze, Część pierwsza, Rozdział 200
A
Chrzan jest ciepły i suchy w trzecim stopniu. Chrzanowy korzeń ku lekarstwam się godzi, a jak miarz chrzan jednakiej mocy jest z rzodkwią i też ma w sobie włosności, które i rzodkiew, jedno iż nie tak mocnie.
B
Platearius powiada, iżby kamień miał chrzan wypędzać drobiąc go, a zwłaszcza woda jego.
C
Też woda chrzanowa czyni wracanie, gdy się jej kto napije, a potym palcem pobudzi sobie wracanie.
D
Też listy chrzanowe z szpinakiem abo z inemi potrawami pożywane jadu bronią.
E
Też korzenie chrzanowe na czczo jedzione albo w piciu wzięte, wielce zdrowiu dopomaga, jedno iż wiatry czyni, a odrzyganie też smrodliwe, a zwłaszcza nasienie jego urynę wywodzi, żywot otwiera.
F
Też naprzeciwko suchotam jest dobry, gdy ji uwarzysz, a z karmiami pożywasz, bowiem spiekłą flegmę z piersi wywodzi.
G
Też, gdy uwarzysz korzenie z wodą, a z octem, i z miodem przaśnym, a tego się napijesz, wracanie czyni, i też zagniłości ust ulecza, i rozpadliny.
H
Też siność z lica zgania woda jego.
I
Też nasienie chrzanowe w occie uwarzone i w wodzie, kto sie tego napije, mając w śledzionie twardość, zbędzie jej snadnie.
K
Gdy chrzan uwarzysz wespołek z nacią, z korzeniem slazowym, a potym stłuczesz w moździerzu, a przyłożysz tego na twardą śledzionę, opuchlina umniejszy się pod tym znamienicie.
L
Pandekta mówi. Jam prywziął doświadczenie o tym chrzanie częstokroć, gdy pry ji uwarzy z bobrowymi strojmi, iz się rozejdzie, a tego się da napić, ma wielka moc naprzeciwko chorobam piersi zastarzałym, które bywają z nieczystości grubych.
M
Też nasienie chrzanowe jest dobre naprzeciwko jadowi, jakoby driakiew. Rafis mówi z powieści Serapiowej, iżby te[g]o wielekroć doświadczył, a w prawdzie nalazł, iże się jadom przeciwi. Tenże też powiada, gdy prywoda z korzenia chrzanowe[g]o będzie wpuszczona na niedźwiadka, wnetki go uczyni nieruszającym, a potym nadawszy się rozpuknie. Serapio o tym powiada.
N
Też chrzan po obiedzie jedziony, żywot otwiera i urynę obficie pędzi, a po ranu jedziony, onego dnia wszystkiego zachowania człowieka od truciny.
O
Też sok wyciśniony z chrzanu, a z wodką babczaną, i z różaną zmieszany, na ślinogorz jest niewymownie dobre lekarstwo, i owsze[m], kogo by wąż ukąsił, niechaj gryzie chrzan, nie dopuści jadowi ku górze wstępować, i owszem, moc mu wielką odejmuje, tak, iż szkodzić nie może.