Dokończywszy tu rzeczy o roślinach, to jest o ziołach i drzewiech, także o owocach i o sokach ich, które w lekarstwa brane bywają, aby tu słusznych czasów zbierane i kopane były, z ksiąg herbarza pierwszego, którego to poprawienie jest. mamy naukę krótką, która właśnie nie według światła miesiącowego. Ale wedla dni miesięcznych ma być takowe zbieranie rozumiano. Bo gdyż fiołki marcowe miesiąca lutego nie bywają jeszcze widane, wszakże we dni jego, pod światłem marcowym, mogą być najdowane. Także i o inych rzeczach rozumiej.
Marcin Siennik
do Czytelnika
Ipokras mówi: wszystki korzenia abo zioła albo kwiatki mają być zbierane gdy miesiąca przybywa, bo gdy już miesiąc schodzi, w nich też moc ginie. Zasię to potrzeba wiedzieć, aby zioła były kopane albo rwane czasu pogodnego, gdy dzień jest jasny, a nie pochmurny. Też gdy już zioła są stałe abo uźrzałe, ale niekiedy się już bardzo starzeją albo już niejako więdną. Drugie iż zioła które bywają zbierane na górach są trwalsze w mocy swej i lepsze, niźli ty, które na nizinach na ziemi tłustej albo w ogrodziech bywają zbierane.
Drugie, iż zioła lepsze są ty, które gałęziste. To jest, gdy różdżki mają gęste, a które mają nasienie jako izop, kopry i insze. Drugie, iż kwiecie ma być zbierane drzewiej, niż padać poczyna, jako jest rumienkowe, fiołkowe etc. A zasię owoce, gdy się dobrze zstoją i uźrzał. Zasię nasienie dobrze zbierać, dy poczyna usychać i padać, a drzewiej niźli padnie nie na rosą szkodliwą. Zasię czas ku zbieraniu i też ku wykopanu korzenia ziół jest dobry, gdy poczynają liście z nich padać.
Stycznia miesiąca mają być zbierane ziarna jałowcowe i sawinowe.
Lutego fiołki z których bywają trociczki, Diarobon, olejek fiołkowy, chmiel, też fiołki ususzone być mają chowane na lekarstwa i też bywa syrop fiołkowy i miodek fiołkowy, który zową Julep.
Marca pepie topolowe, a usmażyć je w czystym świeżem smalcu wieprzowym a zachować aż drugie zioła przydą i też ich na trociczki schować.
Kwietnia i maja różę świeżą, a naczynić trociczków, Diarobon, cukru różanego, syropu różanego, olejku różanego, wódki różanej i też różę ususzywszy zachować na lekarstwo.
Maja i lipca kwiatki rumienkowe, lilie białe – z tych bywa olejek – biała lebiodka, Apolinaria, Laktuka, Wysoki Ślaz, Krwawnik.
Czerwca Wielka Ożanka, Polej, Czyrwona Lebiodka, Kocenki Arabskie, Kocenki Celtiki, Piołyn, Ożanka mała, Bylica, Pięciornik, Balsamita, to jest Kobyla miętka. I wszystki inne, które są w obyczaju i godne ku lekarstwu. W tymże miesiącu mają być sprawione ty rzeczy: Diambra, Diacoconidion, Diacerazd, Diaprunis.
Czerwca i sierpnia ty nasienia mają być zbierane: nasienie Wilczego Łyka, nasienie, które w aptece zowią Lactarides, Koriander, Piotruszczane, Opichowe, Ruciane, Kurzej Nogi ziela, Goryczkowe, Białej Gorczyce, Kapustne, Babczane, Barszczowe, nasienia ziela Sparagus, swojskiego Kopru, Rzeżuszane, Bielonowe, Wróblego prosa, Czyrwona lebiodka, Scariola, Urtica agrestis, Fenum grecum, Kobyli Szczaw, Genista, Pastinaca Silvestris, Raphanus, Ćwikła, Łoboda, Psilium, Gumi, Bluszcze oba dwa, Lubszczek, Tarnki, ziele świeczki.
Października to wszystko korzenie ma być zbierano: Mieczykowe, Sosnkowe korzenie, Cypresowe, Turbit, Oman, Paluchowe, Pięciernikowe, Diptamowe, Lamikamieniowe, Kopytnikowe, Piwoniowe, Goryczkowe, Morskiej Cebule, Ruklikowe, Kokorzyk większy i mniejszy, Paprotka, ziele paraliżowe, Kurzej Nogi.
Listopadu to liście ma być zbierano: liście bobkowe, Sawina, Jałowiec – tak listki z gałęzkami.
Grudnia ty skórki mają być zbierane, jako mirtellorum, kaparowe, Geniste
Września miesiąca ty nasienia mają być zbierane: bielonowe, nasienia jabłek, które zową Pomagranata, Wilcze Łyko, Rozmaryn, Cicute, Nagietek.
Ty wszystki rzeczy wymienion ku braniu mają być chowany na miejscu nie zaduszoym, aby nie pleśniały ani się zatęchły, abowiemby się tak skaziły.
Gdy już zioła czasu słusznego zebrane będą, tedy nie wszystki ku suszeniu tlko służą, ale też niektóre ku paleniu wódek obracają. Przeto tu o paleniu wódek, i k’czemu przynależą wódki, krótka a użyteczna nauka będzie:
i o mocy ich, a …