Sinapis, Senff
Marcin Siennik, Zielnik, Księgi pierwsze, Część pierwsze, Rozdział 211
A
Gorczyca jest sucha i ciepła w czwartym stopniu, a jest dwojaka: jedna jest której nasienie z wierzchu jest trochę przyczerniejszem, a wnątrz białe; druga jest której nasienie tak z wierzchu, jako i wnątrz białe, jednaką moc mają. jedno, iż pierwsza jest więtszej ostrości. Ma być obierana gorczyca, co by nie była zwiędła, iż gdy je rozgryziesz, tedy wnątrz biała jest.
B
Liście gorczyczne jest ostrej mocy, tak, iż się pryszczy pod nią ciało, a na[j]więcej, gdy je zetrzesz, a zmieszasz z korzeni[e]m omanowym startym, a przyłożysz na gołe ciało, tedy po godzinie pęcherze się wezdmą, z których woda pójdzie, a tak naprzeciwko dennej boleści pomocno jest.
C
Gdy ty prochy zmieszasz z olejkiem bobkowym, a potym tym olejkiem pomażesz świerzb abo krosty grube, giną od tego. Toż też boleści śledziony uśmierza, gdy ją tym olejkiem namażesz.
D
Gdy korzeń gorczyczny świeży włożysz na bolący ząb, uspokaja ból.
E
Też ma moc potwierdzającą, trawiącą flegmę mózgową, gdy ji kto będzie żwał, abo uczyń płukanie ust z prochu korzenia gorczycznego, miodu różanego k’nim przylawszy, wodki babczanej z pół kwarty. Płuczże sobie tym usta ciepło. Toż też płukanie czopek upadły podnosi, gdy sobie często będziesz usta płukał.
F
Też, gdy uczynisz z gorczyce, z żółtków jajecznych, a z trochą soli, maść, a przyłożysz jej na zołzy – rozchodzą się pod nią.
G
Też proch jej z imbirem zmieszany, a w nos wstrzykniony, czyni kichanie, a tak ono kichanie jest dobre temu, komu jest Ś[więtego] Walantego niemoc, abo kto od pamięci odejdzie.
H
Też gdy uczynisz plastr z nasienia gorczycznego, z nasienia rucianego, a z trochą oliwy, abo z gorczycznym olejkiem, tym namaż tył głowy, ogoliwszy włosy, bowiem pamięć zginęłą przywraca.
I
Też nasienie gorczyczne z sokiem bożego drzewka zmieszane jest dobre lekarstwo na parchowatą głowę i na boleści jej, i też na przeciwko boleściam nożnym, dennym, gdy tym namażesz, abowiem ciągnie materię na wierzch, a tak ją trawi i wysusza.
K
Też gdy zmieszasz proch z gorczycznego nasienia z blajwasem, z miodem, z wodą, w której by były rozmącone pszeniczne otręby, a gdy tym namażesz twarz, wszystkie nieczystości z niej spędza, jako flaki, piegi i węgry.
L
Też nasienie gorczyczne w occie warzone jest dobre na świerzb gruby, który z rankami, albo z rozpadlinami bywa.
M
Też woda, w której by była warzona gorczyca, jest dobra naprzeciwko febram. Pandekta, Avicenna powiadają.
N
Też nasienie gorczyczne z korzeni[e]m omanowym stłuczone, a na wrzód zebrany przyłożyć, natychmiast się przepuknie.
O
Też nasienie gorczyczne stłuczone, a z octem zmieszane, a na miejsce ukąszone od jadowitego zwierzęcia, tak psa, jako i węża przyłożone, jad wyciąga.
P
Toż nasienie na proch stłuczone, z miodem i z octem zmieszane, a w uściech trzymane, boleści zębów oddala.
Q
Też nasienie gorczyczne stłuczone z figami, z kminem kramnym, puchlinę z żywota wypędza.
R
Też gdy będzie namazany tył głowy gorczycą z gorzałką, pamięć zginęłą przywraca i niedobrą z przyrodzenia, potwierdza.
S
Też sok gorczyczny bielmo z oka spędza.
T
Też gdy który człowiek zgryzie dwie ziarnce gorczyce, a dwie ziarnce pieprzu na czczo, tedy one[g]o dnia nie trzeba mu się bać nagłej śmierci, którą zwoą lekarze apopleksja.
V
Też gorczyca z wine[m] pita, dychawice leczy.