Rosa, Rosen.
Marcin Siennik, Zielnik, Księgi pierwsze, Część pierwsza, Rozdział 197
A
Jest róża zimna w pierwszym stopniu, sucha w wtórym stopniu. Róża świeża i też sucha godzi się ku lekarstwam. Wiele rzeczi przyprawuje z kwiatków różanych. Naprzód miodek różany, cukier różany, syrop różany, olejek różany, wodkę różaną.
Miodek różany tak bywa. Naprzód warz miód przaśny, zszumuj ji, a potym przecedź. W któri miód nakładź kwiatków różanych drobno je skrajawszy a przywarz trochę.
Cukier różany tak masz czynić. Weźmi[j] kwiatki różane, które by się jeszcze nie dobrze roskwitneły, a potym je drobno skraj. Z białym cukrem zmieszawszy włóż w s[z]klankę, wystaw na słońce, iżby się tak dobrze zmieszało i ukwasiło.
Syrop różany tak czyń. Weźmi[j] soku różanego, zmieszaj ji z białym cukrem a warz u ognia z pół godziny. Który jest dobry flegmatykom, melankolikom i też kolerykom mdłym, dla umniejszenia duchów ożywiających i też k’temu jest użyteczny cukier różany a nawięcej kolerykom. Ale flegmatykom więcej służy miodek różany, a zwłaszcza z wodą, w której by było warzono nasienie włoskiego kopru, a to dla wyczyścienia zołądka z nieczystości flegmistych.
B
Cukier różany ma włosność posilającą i zastanawiającą żiwotowe biegunki a tak na przeciwko czyrwonej niemoci jest dobry i na przeciwko inszym biegunkom. A w takich niemocach masz przymieszać prochu mastikowego dla więtszego posilenia żołądka i inych jelit.
C
Też różany cukier jest dobry naprzeciwko wracaniu – z deszczową wodą.
D
Też naprzeciwko omdlewaniu i tęsknościam, które bywają z zapalenia duchów, które od serca pochodzą. A tak wodka różana i syrop różany i cukier różany są rzeczy bar[d]zo dobre na to.
E
Naprzeciwko też zapaleniu wątroby i naprzeciwko głownej boleści namaż miejsce, gdzie jest wątroba olejkiem różanym albo skronie – pomoże na ty niemocy.
F
Komu się też ciało zbytnie otworzy tak iż pod [pot?] zbytnie płynie, namaż je różanym olejkiem, zmieszawszy ji z prochem czyrwonych sandałów i białych.
G
Też olejek różany czynia niektórzy. nakładą różej w s[z]klenice oliwy, a potym wystawią na słońce.
H
Miodek też różany jest dobry na rozpadliny ust. A to gdy go zmieszasz z różaną wodką. i na przeciw omdlewaniu i smętkom, gdy się napije wody samej.
I
możesz też twarz pokrapiać i też na niemocy oczu jest dobra wodka różana (Serapio, Pandekta, Awicenna w księgach o mocach serdecznych).
K
Sok też z różej wyciśniony, zmieszany z winem a trochę przywarzywszy – bolenie głowy oddala.
L
Też nasienie różane starte na proch, którym gdi będą dziąsła natarte, bolenie zębów usmierza. I dzięgna wysusza sama róża, póki się jeszcze niedobrze rozkwitnie, przykładając na nie.
[M]
Gdy będzie w wodzie warzona a trochę ocukrowana, biegunkę zastanawia, żołądek i głowę i serce posila, kiedy on syrop na czczo będzie pity.
[N]
Może też sobie oczy maczać tą wodką, ktoby miał bolenie z lipkością i z czyrwonością w oczach.