Elleborus niger Swarceneiswurcz
Marcin Siennik, Zielnik, księgi pierwsze, Częśc pierwsza, Rozdział 69
A
Jest czarna czemierzyca ciepła i sucha. Gdy ją dobrze kto przyprawi, wszytko ciało naprawia i krew takież, bowiem purguje, wypędza czarne melankoliczne wilgości.
B
Gdy nakładziesz korzenia czemierzyce w kokosz albo w kapłuna, a włożysz też włoskiego kopru z tą czemierzycą, a tak potym uwarz tę kokosz jako sie godzi, a onej polewki napijaj się, a potym we dwie godzienie jedz – melankolią czyści znamienicie i żywot otwiera i ciało z krost czyści.
C
Też proch tak czarnej, jako i białej czemierzyce trawi mięso złe w ranach zagniłych.
D
Też proch czemierzyce czarnej zmieszany z miodem przykładaj na fistułę (powiada Pandekta), iże za tylko [kilko] dni zastanawia fistułę, wysuszając ją.
E
Też oboja czemierzyca ma moc ocierającą, a tak jest oboja dobra na trąd, na czyrwone krosty, które bywają na licu i też na świerzb, to jest, gdy uwarzysz czemierzycę w wodzie z sokiem kobylego szczawiu, a przyłóż k’nim litargirium a trochę miodu, a tak zmieszawszy to społem, a uwarzywszy iż zgęstnieje, tedy tym maż te niedostatki namienione.
F
Ocet, w którym będzie warzona czemierzyca, boleść zębów usmierza, ciepło tym usta płocząc sobie, a gdy k’temu przyłożysz grochu abo pszenice, a powarzysz wespołek, tedy któryby gołąb tego mgrochu abo pszenice zakusił, każdy zdechnie – Pandekta powiada.
G
Też powiadają, gdy Czemierzyca roście podle korzenia którego drzewa, tedy owoc onego drzewa stolce czyni.
H
Też naprzeciw robakom, którzy w uszoch bywają, zmieszaj proch cemierzyce z sokiem piołynkowym, a ciepło po trosze wpuszczaj w uszy, pobijesz tym robaki.
I
Też weźmij korzenia cemierzyce, nasienia włoskiego kopru, a zawiązawszy w chustkę, włóż w wodkę jeleniego języka, a potym po pięci godzin wyciśnij, a ocukrowawszy wypij ciepło, bowiem ten trunek flegmę i kolerę purguje, z człeka przez stolce wywodząc i też tym, którzy mają Ś. Walantego niemoc, abo w członkach i też tym, którzy mają paraliż, to przerzeczone lekarstwo daje pomoc.
K
Czopek uczyniony z czemierzyce a z miodem a obwałkowawszy bawełnę, uczyniwszy z niej czopek, włóż ji do macice chceszli przyjść ku rzeczam przyrodzonym, jedno brzemiennym tego nie trzeba, abowiem płód wywodzi przed czasem – Pandekta z Janem Mezue powiadają, iżby sie trzeba wiarować czemierzyce białej, abowiem zadusza człowieka a jad jest ciału.
L
Czarna czemierzyca w winie uwarzona a pita, ocukrowawszy, kwartanę oddala.