Mlaum granatum, Granat Apfel
Marcin Siennik, Zielnik, Księgi wtóre, Rozdział 46
A
Jabłka są malagranata, jakoby makowice, rostą na drzewie we Włoszech. Malagranata są dwojakie: jedny są słodkiego, a drugie kwaśnego smaku. A tak i moc tych jabłek jest insza kwaśnych, a insza słodkich. A wszakoż pospolita moc i własność granatów jest wysuszające dla cierpnienia ich, a nawięcej skórki granatów własność mają wysuszającą.
B
Z samych granatów dobra się krew mnoży. Słodkie granaty są chłodzące i odwilżające.
C
Awicenna pisze o nich, a zwłaszcza o kwaśnych, iże kolerę uśmierzają, a nie dopuszcza jej płynąć do żołądka. Wino z granatów to mocniej sprawia.
D
Jędrka granatów stłuczone a z miodem zmieszane – tym namazuj ranę ze złych krost.
E
Jabłka granatów, które jest słodkie, to odwilża żołądek i miękczy je. A tak ku stolcam przyprawuje, ale kwaśne pospolicie jest lepsze żołądkowi. Jędrka nie mają w sobie żadnego pożytku ku jedzeniu, i owszem są niedobre.
F
Tylko stłuczone, a z przaśnym miodem zmieszane, kto by miał boleść w uszoch, tego przykładaj w uszy. Takież krosty u dzieci, które bywają w uściech na podniebieniu tym namazuj.
G
Kwiat tego jest cierpnącego złożenia, zimnego przyrodzenia w pierwszym stopniu a suchego w wtórym. Rany spaja i wszystki cieczenia zastanawia, zęby umocniają. W miasto kwiatu biorą podczas wierzchołki tego jabłka, są lepsze i zdrowsze.
H
Skóra tych jabłek też taką ma moc, co i kwiat. Wracanie zastanawia i też płynącą krew z rany, to jest proch jej z białkiem jajecznym zmieszany i przyłożyć jako plastr, w occie je warzyć, a w tym gębkę maczając przykładać na brzuch u dołu, czyrwoną biegunkę zastanawia.
I
Też proch tej z różaną wodką zmieszany a w nos wpuszczony, cieczenie krwie zastanawia, zmieszany z wodką babczaną, a w tym rozmoczyć kęs bawełny i włożyć do macice – krew z niej płynącą zastanawia.
K
Też jabłko granatum, gdy jest świeże, uwarzywszy w winie, a potem je stłukłszy, przyłóż na uszny wrzód – uznasz pomoc.
L
Też słodkie granata odmiękczają piersi, ale kwaśne zacieśniają i ochrapienie czynią.
M
Gdy uwarzysz granata w deszczowej wodzie, a kto krwią pluje, daj się napić tego, tedy ono zastanowisz.
N
Też kto ma drżenie serca, dobrze takiemu granata jadać i z ustek żołądkowych spycha kolerę i flegmę, jedzone.
O
Rabi Mojżesz Żyd przywodzą słowa Galenusowe, tak mówi. Granata mają dziwną własność, bo przed jadłem jedzone niedopuszczają się potrawam kazić w żołądku, albo gdy je uwarzysz z która potrawą, tedy one potrawę dobrze żołądek strawi, iż się w dobrą krew obróci.
P
Też korzenie drzewa, na którym rostą poma granata kwaśne, ten korzeń chrobaki w żywocie zabija, albo i list tego drzewa, tym obyczajem przyprawiony. Weźmi korzenia granatów kwaśnych, wyjąwszy z nich drżenie, warzże je w małmazjej greckiej, tak długo, aże połowica wywre, a potym wsyp pieprzu tartego, co złoty zaważy, a potym przywarz i przecedź, a ciepło daj na czczo wypić, a potym nie ma spać.