Aristologia longa, Langwurtz
Marcin Siennik, Zielnik, Księgi pierwsze, Część pierwsza, Rozdział 13
A
Kokornaka jest dwójrodny: jeden jest podługowaty, a drugi okrągły. A oba ciepłej mocy i suchej w wtórym stopniu. A z powieści lekarzów drugich są ciepłe w trzecim stopniu, a suche w wtórym.
B
Długi kokornak jest ocierający i zagrzewający. A tak jest dobry w gojeniu ran roszcząc w nich ciało.
C
A zwłaszcza proch tego kokornaku zmieszaj z prochem kosaćcowym. Jest bar[d]zo dobry w gnojeniu ran wilgotnych, a z bolączek udziałanych.
D
Na przeciwko dychawicy jest dobry tym obyczajem. Weźmij dwie części to jest dwa łuty prochu kokornakowego, a jeden łut prochu goryczki z prochem kosaćcowym, zmieszaj z miodem zszumowanym. A ten lektwarz dawaj choremu.
E
Też gdyby kto miał w sobie jad robaka, którego jadowitego, to jest z ukąszenia węża abo jaszczurki, dajże mu prochu tego kokornaku z sokiem rucianym, abo z sokiem miętczanym osłodziwszy trochę.
F
Też proch tego ziela trawi, a wygryza dziwe mięso w ranach abo w fistułach, uczyniwszy knot i wpuścić w fistułę z tego prochu, a potym na wierzch onej fistuły posypuj tym prochem i tam w dziurze wpuszczaj tego prochu jest rzecz pomocna.
G
Też wypędza z macice umarły płód i żywy, i łożysko, w którym dzieciątko bywa, zową secundyna lekarze tym obyczajem:
H
Warz kokornak długi z pieprzem, a z mirrą w winie. A tego się napij, uznasz prawdę.
I
Ale też i z wierzchu masz naparzać macicę uwarzonym korzeniem tego kokornaku długiego w winie i też knot masz puszczać sobie, uwarzywszy korzenie tego ziela z oliwę z mirrą, a z pieprzem.
K
Też cząstka, która bywa w ciele, kiedy się zakole, abo drewno w ranach prochu z tego ziela przyłożyć na ono miejsce, w którym jest drewno, zmieszawszy k’niemu prochu kosaćcowego, a prochu korzenia diptanowego z miodem zmieszawszy, iż będzie jakoby maść, a to przykładaj na ono zakłucie.
L
Też woda, w której powre z godzinę ten kokornak długi też oddala S. Walantego niemoc, która przychodzi z grubej flegmy i też dychawicznym jest dobre, która przychodzi, z takiejże przyczyny, masz się tego napisać.
M
Też kokornak długi jest znamienite lekarstwo na członki, w których panuje kurcz, kiedy stłuczesz je na proch, a przymierzaj prochu z korzenia wysokiego ślazu, abo stłuk[ł]szy ślazowe korzenie z tym prochem a z oliwą i z smalcem wieprzowym, uczyniwszy jakoby maść, namazuj ty miejsca skurczone, a gdy zakadzisz tym zielem kokornakiem, diabelstwo z domu wypędza. Pandekta mówi: uwarzony też w wodzie a pity, kto ma boleść w nogach uśmierza ból w nich.