Aristologia rotunda, Rundholwurtz
Marcin Siennik, Zielnik, Księgi pierwsze, Część pierwsza, Rozdział 14
A
Kokornak okrągły jest jednakiej ciepłości i suchości jako i długi, a wszakoż okrągły kokornak więtszych jest pożytków w lekarstwach, niźli długi. Ma moc rozpędzającą, trawiącą i wypędzającą złych a szkodliwych wilkości. A korzeń tego ziela ma być kopany przed tym, niźli będzie miało kwiatki to ziele, bo tak więtszej mocy będzie ku rozpędzaniu, odmiękczeniu i wypędzeniu złych wilkości. Lepiej daleko niźli długi kokornak – to mówi Pandekta.
B
Też proch kokornaków zmieszany z sokiem kobylego szczawiu i z sokiem polnej ruty a przyczyniwszy trochę heleny dzikiej a wapna niegaszonego trochę z olejkiem bobkowym zmieszawszy jest maść bar[d]zo dobra na świerzb i na wszelkie krosty.
C
Proch tego ziela mięso dziwe wnątrz trawi, a zwłaszcza mięso martwe, które bywa w fistułach trawi, pomazawszy tym prochem z miodem przaśnym.
D
Na przeciwko też niemocy S. Walantego i na przeciwko paraliżowi maść tego kokornaku uczyniona jest rozliczna tym obyczajem. Weźmij kokornakowego korzenia dwa łuty, stroju bobrowego pół łuta, siarki, euforbium z apteki trzecią część łutu. Ty rzeczy stłucz na miałki proch, a potym weźmij trzy łyżki olejku strojów bobrowych a zmieszaj ty prochy z tym olejkiem. A tym namazuj grzbiet, począwszy od szyje aż do samych krzyżów.
E
Też wino, w którym warzono korzenie tego kokornaku i też kopytniku z opichem każdego równo warzyć w winie abo w wodzie, a potym osłodziwszy pij, to pani, która chcesz mieć rzecz przyrodzoną abo martwy płód z siebie wypędzić, łożysko, w którem dziecię bywa, a gdy z tych rzeczy uczynisz knot, przyłożywszy mirry, a wprawiwszy ji do macice toż rychło uczyni jako i syrop wyżej napisany.
F
Też kokornak warzony w wodzie z lakrycją, z izopem przylawszy wina, dobry jest dychawicznym ludziom.
G
Też komu jest bolączka w nosie z dziurami, które zową kancer, tedy proch tego ziela z prochem czarnej heleny i z prochem wapna niegaszonego z miodem to zmieszaj, a tym potym ono miejsce namazować.
H
Też proch kokornaków z miodem zmieszany jest dobry na rozpadliny ust i też komu dziąsła gniją.
I
Też proch kokornaków zmieszany z prochem diptanowym, każdego dwa łuty wziąć a potym zmieszaj je z miodem. Będzie jakoby maść. Wyciąga z ciała trzaski i strzały, abowiem kokornak jest ocierającej mocy i rozpędzającej i też przyciągającej.
K
Iżeby pani bez boleści a lekko porodziła dzieciątko swoje, weźmiż kokornaku a warz ji z winem, a wlej trzy łyżki oliwy abo więcej, a tym pomazuj żywot paniej w ten czas, gdy już będzie czas tego.