Capra, Cygen Geyss
Marcin Siennik, Zielnik, Księgi wtóre, Część pierwsza, O bydle domowym, Rozdział 8
Jest koza zwierzę brodate, długie a kończyste rogi mając. Rada się pasie różdżem i gałązkami z drzewa, których gębą może dosiąc i każdych ziół jadowitych koza pożywa, ale gdyby polizała miodu tedy umiera.
Galenus pisze, że niektóre kozy lizały węże, potym były białe i odmłodnęły. Koza lepiej widzi w nocy niźli we dnie, przetoż się jej też oczy świecą. Samcy do ośmi lat dobrze żywą, potym choroby dziwne mają, że też zdychają.
Użytki ku lekarstwam
A
Eusculapius. Mózg kozi z miodem krosty w żywocie uzdrawia, łój też na każde jadowite ukąszenie i na uraz dobry jest.
B
Smalcowany łój z różą zmieszany krosty na noc bolące oddala a gdy tegoż w uszy wpuści, niesłyszącemu pomaga.
C
Serapio. Gdy na wrzód przyłoży wszystko bolenie i siepanie ulży proch z sierści spalonej. Każde cieczenie krwie zastanawia, proch piętek spalonych z mazią zmieszany parchy pomazując leczy.
D
Mleko jej kto w członkach bolenie ma, gdy pije bardzo uzdrawia, chrobaki zabija i też świerzb oddala.
E
Krew kozia chrobaki też zabija, k’temu gdy ją kto pije, na truci[z]nę bardzo pomaga.
F
Róg kozi spalony aże będzie biały zęby ociera, dzięgna leczy i bolenie ich oddala.
G
Plinius. Gdy kozim rogiem albo sercem zakurzy, wężowie uciekają. Też popiół ten gdy kto pije abo posypuje na każde jady bardzo pomaga. Tenże popiół potu broni.
H
Krew kozia z jej tukiem warzona naprzeciw wszelkiej truci[ź]nie wypiwszy pomaga, takież opuchlinę i biegunkę cierpiącym.
I
Łój kozi abo tuk nad insze jest nalepszy, także i kozłowy, przeto ji dobrze mieszać na klistery i na biegunkę cierpiącym.
K
Jucha z koziej żółci na suchoty pomaga, takież gdy ją kto pije chrobaki Ascarides i insze zabija.
L
Żółć kozią kładą na fistuły z sokiem łukowym, takież i ine rany bez napuchnienia leczy.