Cucumer, Gorcken
Marcin Siennik, Zielnik, Księga pierwsza, Część pierwsza, Rozdział 44
A
Ogórek jest zimnego i wilkiego przyrodzenia w wtórym stopniu. Nasienia pożywamy w receptach. Nasienie ogórkowe, baniowe, cytrullowe, malonowe – ty nasienia są jak miarz jednakiej mocy i własności. Te nasienia uśmierzają gorącość zapalenia i też gorącość kolery odejmują. Jedno iż ogórki, cytrulli, malony czynią złe wilgości, które są łacne ku próchnieniu i gniłości, a tak potym ku zimnicam. Jedno iż nasienie ogórkowe lepsze jest niż cytrullowe. Cytrullus jest trudniejszy ku strawieniu a czyni zimnice bardzo długie, którego złości przeciwi się hanyż, zagrzewając żołądek. Którzy ludzie miewają omdlewanie z gorącej przyczyny samą tylko wonią ogórkową ożywią człowieka serce chłodząc.
B
Sok ogókowy abo cytrullowy pragnienie odejmuje.
C
Też gdy uwarzysz ogórek z cytrullem w wodzie a przylejesz trochę octu a miodu, a te[g]o się ciepło napijesz, czyni wracanie flegmistemi wilgościami a nawięcej gdy k’niemu przyłożysz ziarnek skoczkowych.
D
Sok ogórków z sokiem cytrullowym uśmierza boleść członków tajemnych u mężczyzn, to jest jądrek, gdy na nie przyłożysz rozmoczywszy piękny facelet.
E
Nasienie ogórkowe, citrullowe, malonowe są nasienia pędzące urynę, a tak są godne ku lekarstwam.
F
Też te nasienia są dobrem naprzeciwko zatkaniu wątroby i śledziony, nerek, męcherza i naprzeciwko wrzedzienicam, które się czynią w piersiach, ale je trzeba z wierzchnich skórek obłupować, a potym je masz zetrzeć, a potem w tyzannie warzyć, potem przecedziwszy cukruj a pij – będziesz miał lekarstwo naprzeciwko tym chorobam.
G
Też w gorących a w ostrych gorączkach jako ustawicznych trzeciaczkach, które zowiemy ogniowemu abo też w łożnych niemocach to czworo nasienie uwarzone tym obyczajem jest wielkiej pomocy. Warz nasienie ogórkowe, malonowe, citrullowe i baniowe, warz je w wodzie jakoby we dwu kwartu, a potym włóż k’nim soku wysokiego mleczu mniej niźli pół kwarty, kwiatków fiołkowych, rodzynków drobnych, jakoby po czterzech dragmach, nasienia laktuczanego, kurzej nogi, jęczmieniu, jujubę, sebesthen w aptece te są owoce każdego po równo po dwie dragmie, śliwek węgierskich siedm. Niechaj te rzeczy wrają wszystki społem, przylawszy z pięć łyżek octu, ażby trzecia część wywrzała, a potem przecedziwszy ocukruj, a pij po ranu i w wieczór ciepło po trunkowi. A gdy ji wypijesz za kilko dni we[j]źmiż potym lekarstwo z soku różanego z apteki pół uncjej, kassjej fistuły trzy dragmy, a to weźmij na świtaniu z wódką mleczową a z borakową. Dla stolców jest to rzecz nie podła temu możesz wierzyć na takie niemocy gorące. A potym nazajutrz po purgacjej weźmij kołaczków za grosz, które zową triasandali abo diarobon abbatis czterzy razem dla posilenia żołądka i wątroby abowiem ten syrop i tym jest dobry bardzo, którzy mają suchoty. Urynę też pędzi i stolce czyni lekko. Serapio z Pandektą powiadają i Plateariusz tego poświadcza.