Ogrodny Izop
Isopus Adulterinus, Garten hizop
Marcin Siennik, Zielnik, Księgi pierwsze, Część pierwsza, Rozdział 105
A
Izop jeden jest który roście na górach, a drugi ogrodny. Jest ciepły i suchy w trzecim stopniu. Jest dobry a użyteczny piersiam a płucam i na przeciwko dychawicy. I też na przeciwko zastarzałemu kaszlowi to jest weźmij izop, kosaćcu z figami, lakrycjej a to społem uwarz a osłodziwszy po ranu się napijaj. Abo tak uczyń syrop: weźmi liścia izopowego, miodunkowego równo po garści każdego, korzenia kosaćcowe[g]o, liliowego, każdego z nich dwie uncji, lakricjej, omanu, każde[g]o równo po uncji, fig w liczbie dziewięć. Ty wszystki rzeczy przetłukłszy warz w winie a w wodzie we dwu kwart wszystkiego aż do wywarzenia trzeciej części. A potym przecedziwszy ocukruj a osłodź czystym miodem, a tego się syropu napijaj po ranu i w wieczór ciepło trunek. A wypiwszy ten syrop weźmij piłuły na noc, dawszy je sobie uczynić do apteki: weźmij massy piłuł de agarico dwa szkropuły, massy piłuł de agregatiuaru[m] jeden szkropuł, gębki modrzewiowej pół szkropułu, soli oczkowatej jedno ziarnko. Ty rzeczy zmieszaj społem a uczyń ich dziewięć z syropem izopowym, a nazajutrz dla posilenia weźmi kołaczków za grosz z apteki diaisopum abo diaprasium trzy razem weźmij, a potym nazajutrz takież.
B
Wino w którymby był warzon izop z figami, z nasieniem włoskiego kopru, piotruszczanym też bolenie i gryzienie żołądkowe odpędza i zatłumia. A gdy k’tym rzeczom przyłożysz bylicę, a tego się wina pani będzie napijała po ranu, macicę jej z nieczystości flegmistych wyczyści. Abo uwarzywszy Izop z bożym drzewkiem w wodzie, a tym okładając naparzaj macicę. Zimne nieczystości z macice wywiedzie i skłonność ku poczęciu uczyni.
C
Też na reumę zimną i na upadły czopek uczyń płókanie ust ciepło charchając, uwarzywszy Izop z różą, z piretrum w winie a trochę octu przyczyniwszy, a potym podnieś upadły języczek palcem a posyp nań imbierowym prochem z piretrum zmieszawszy – Awicenna powiada.
D
Też izop warzony w wodzie a pity glisty zabija w żywocie.
E
Też izop uwarzony w wodzie a przaśnym miodem osłodzony trochę mocnego octu przylawszy a tego się daj napijać – piersi czyści z flegmy i stolce czyni.
F
Też Izop w wodzie uwarzony rany goi w uściech gdy onym winem będą płukane usta i dzięgna leczy.